Na een lange tijd van voorbereiding was het zover en konden we nog in 2018 mee met de 2e tour van Gunter Demnig naar Holland. Gunter Demnig kwam op zaterdag naar Eibergen en heeft overnacht in het nieuwe Hotel de Kastanjefabriek.
Van de Gemeente Berkelland mochten we onze gasten ontvangen in de Villa Smits, het oude Gemeentehuis, in de Grotestraat. Waarvoor onze hartelijke dank en ook voor de verdere hulp in deze.
Zaterdagmiddag heeft Café Grenszicht het zaaltje ingericht voor 50 personen en het koffiebuffet klaargezet. Zondagmorgen vroeg heeft Willemien de koffiemachine aangezet, zodat we de gasten met een vers kopje koffie konden verwelkomen. Leonie, Bert en ik waren ook vroeg om nog wat neer te zetten en uit te stallen.
Kort na 8 uur kwamen de gasten binnen en zochten, met koffie, een plaats, om 8.30 was het zaaltje vol en moesten er nog een paar mensen staan.
Bert Smeenk kondigde voorzitter Leonie Holweg aan voor een woord van welkom:
“Goedemorgen dames en heren. Namens de Stichting Ik vraag me af heet ik u allen van harte welkom bij de Stolpersteine legging in Eibergen.
Een speciaal welkom aan een aantal van onze gasten die een lange reis hebben gemaakt om hier aanwezig te kunnen zijn. We willen ook even stil staan bij de nabestaanden die door omstandigheden vandaag niet aanwezig kunnen zijn.

A special welcome to some of our guests who have made a long journey to be present here.
We also want to pay attention to the next of kin that can not be present due to circumstances today.

Toen we in het najaar van 2015 de start maakten met dit project, had ik persoonlijk niet verwacht nu al hier te staan. Dit is te danken aan de inzet van Ans de Groot-Sevenhuijsen, Willemien Beusink en Bert Smeenk namens de Stichting. Aan de bijdragen van onze donateurs en andere, ook onbekende, gulle gevers die het financieel mogelijk maakten. Ook de Gemeente Berkelland willen we hartelijk bedanken voor de medewerking, de samenwerking en het beschikbaar stellen van de Villa Smits.

Tot slot wil ik een gedicht van Nico Wijnen voorlezen
“Zij zijn zo ver verleden
Wat namen op een steen
Toch zijn zij nog heden
Zichtbaar om ons heen”

Na de steenlegging wil ik u uitnodigen hier in Villa Smits voor een kopje koffie en een broodje. Dan kunnen we met elkaar nog even napraten”

Daarna was het woord aan burgemeester Joost van Oostrum, hij sprak woorden van waardering uit voor het werk van de Stichting en dat hij er vandaag graag bij wilde zijn.

Bert nodigde ons vervolgens uit om hem te volgen naar het 1e adres,
Grotestraat 64-66, Demnig is al aanwezig en de 6 hier te leggen stenen staan rechtop gestapeld wat een indrukwekkend beeld geeft.
Hier worden Stolpersteine gelegd voor Levie en Aaltje Herschel-Maas , hun zonen Hartog, Abraham Salomon en Eleazer en hun zwager Michiel van Thijn.
Tijdens het leggen van de stenen spreekt Dominic Herschel, uit Sidney, over zijn grootouders en zijn ooms die hij niet heeft gekend. Van zijn vader heeft hij wel over hen gehoord.
Daarna zegt Leonie Holweg de tekst die ze op elke plaats zal zeggen, met de namen voor wie de stenen zijn gelegd en legt Willemien Beusink voor ieder slachtoffer een witte roos.

De volgende Stolperstein komt op de plaats waar de Synagoge heeft gestaan Kleine Hagen/ hoek Kerkstraat en is voor Bettus van Gelder, de laatste chazzan van Eibergen. Hij had zijn toevlucht in de Synagoge gezocht toen er niemand meer was waar hij kon wonen.
Hier leest Ans de Groot een woord van herinnering omdat er geen familieleden van hem zijn gevonden.

Dan gaan we naar de Kerkstraat 9, de vroegere slagerij Boenders. Hier komen Stolpersteine voor Mietje Maas-Herschel en haar zonen Abraham Bernard en Herman.
Op deze plek spreekt Sjoerd Boomsma woorden van herinnering aan zijn familieleden Maas-Herschel.
Spontaan vraagt Ineke te Brake-Antink het woord om haar overburen te herdenken. Zij woonde vroeger aan de overkant, naast de Synagoge. Zij legt straks met Willemien de rozen. Ook de familie Maas uit Groenlo herdenkt hun familieleden Maas met witte rozen.

Vervolgens via Hagen en Brink naar de J.W.Hagemanstraat, genoemd naar de verzetsstrijder Jan Willem Hageman.
Op nummer 37 woonde de familie Menco en voor Leonardus Menco en zijn zoontje Salomon Abraham (Sallo) Menco worden hier 2 Stolpersteine gelegd.
Bert Smeenk leest de tekst van Bep Dormits-Menco, dochter van Leo Menco. Zij kon zo vroeg vanuit Arnhem niet hier zijn, al had zij dat erg graag gewild.

Tot slot wordt een Stolperstein gelegd voor Betje Zion-Gans, voor het pand waar vroeger Zion’s Warenhuis gevestigd was, J.W.Hagemanstraat 29.
Hier leest Simon Nagelmaeker de tekst van kleindochter Betty Kazin-Rosenbaum. Zij en de kleindochters uit Israel kunnen niet komen vanwege de bruiloft van de oudste zoon van Betty.
Namens alle kleindochters leest Henriette Ensel-Zion de tekst van Marcelle Zion-Zion.
Tot slot zegt Fred Ensel het Kaddisj, gebed voor de overledenen.

Hier verlaten Gunter Demnig en de burgemeester ons.

Onder de indruk van alles wat we nu hebben meegemaakt lopen we in de stralende zon terug naar de Villa Smits.
Nog een uurtje praten we met elkaar na en er gaat een groep met Bert Smeenk naar de Joodse Begraafplaats aan de Berkel.
Wij van de Stichting kijken terug op een emotionele, zeer geslaagde steenlegging. Wij hopen dat onze gasten dat met ons eens zijn en er, net als wij. nog vaak aan terug zullen denken.